گزارش وبینار از برگهای تاریخ تا قاب سینما با برگزاری و دبیر علمی دکتر فضلی مورخ 1400/12/4 مورخ 4 اسفند ماه 1400

دومین وبینار از سلسله وبینارهای کارآفرینی گروه تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی با موضوع از برگهای تاریخ تا قاب سینما با همکاری معاونت پژوهشی دانشکده الهیات و همراهی و مشارکت انجمن علمی دانشجویی تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی در 4 اسفند ماه 1400 برگزار شد. هدف این نشست آشنایی بیشتر دانشجویان رشته‌های تاریخی و تاریخ و تمدن ملل اسلامی با صنعت سینما و فرصت‌های شغلی و کاری به ویژه در زمینه نگارش فیلم‌نامه‌های تاریخی و به‌کارگیری دانش تاریخ در نگارش این نوع فیلم‌نامه‌ها بود. این برنامه با استقبال دانشجویانی از دانشگاه الزهراء و دانشگاههای دیگر (63 نفر) روبرو گردید.
دبیر نشست خانم دکتر فضلی با اشاره به سابقه دیرینه همنشینی تاریخ و هنر در تاریخ تمدن اسلامی و تاریخ فرهنگی ـ تمدنی ایران به نمونه هایی از این همنشینی اشاره و بیان کردند اوج این مهم را در شاهنامه فردوسی می‌توان دید که تحسین همه جهانیان را برانگیخته است و علاوه بر آن مورخان بزرگی نیز وجود داشته‌اند که تاریخ و هنر را باهم و در کنار هم پیش می‌بردند. به همین دلیل نیز ما در تاریخ‌نگاری اسلامی طیفی از مورخان را داریم که به‌دلیلِ همین شخصیتهای دووجهی‌شان «ادیب‌مورخ» خوانده می‌شوند. در میان مورخان پارسی نویس به صورت ویژه می‌توانیم به نمونه‌های برجسته مانند عطامَلک جوینی مورخ و سیاستمدار قرن هفتم هجری و مؤلف کتاب مشهور تاریخ جهانگشای اشاره کنیم که فارغ از اهمیت تاریخی این اثر، از نظر ادبی نیز اثری مهم و برجسته در تاریخ ادبیات فارسی به‌حساب می‌آید. ایشان در ادامه در زمینه تاریخ و سینما و مناسبات این دو حوزه افزودند امروزه آثار برجسته مختلفی در اقصی نقاط جهان در ژانرِ فیلمِ تاریخی ساخته می‌شوند و کشورهای مختلفی با سرمایه‌گذاری‌های کلان در این عرصه پروژه‌های بزرگی را پیش می‌برند و با عرضه آثار تولید شده، هم سودهای اقتصادی و مالی کلانی را به دست می‌آوردند و هم تاریخ و فرهنگ خود را به جهانیان عرضه می‌کنند. اما نکته قابل تأمل این است که متاسفانه در کشور ما به‌رغم وجود دپارتمانهای مختلف تاریخی در دانشگاه های مختلف کشور و خیل پرشمار فارغ‌التحصیلان رشته تاریخ، حضور و مشارکت جامعه تاریخ در جمع و روند تولید آثار سینمایی و سریالهای تاریخی در کشور چندان قابل توجه نیست. جالب آنکه اغلب فیلم‌نامه‌های این فیلم‌ها و سریالها توسط کسانی که فارغ‌التحصیل تاریخ نبوده‌اند، نوشته شده‌اند.
در ادامه سخنران اصلی این نشست آقای مصطفی پورحامدی از افراد صاحب تجربه و نظر در عرصه کارگردانی و فیلم‌نامه نویسی و فارغ‌التحصیل رشته تاریخ، مباحثی در خصوص تاریخ و سینما ارائه کردند. ایشان در ابتدا با اشاره به روند تولیدات سینمایی و سریال‌های تاریخی در ایران پس از انقلاب تاکنون و نیز فیلم‌های تاریخی مهم جهان، اهمیت این آثار را از نظر تاریخی و سینمایی تبیین کردند. پورحامدی همچنین تحصیل در رشته تاریخ تشیع را زمینه‌ساز موفقیت‌های بیشترشان در عرصه فعالیت های سینمایی و فیلمسازی دانستند که برای دانشجویان حاضر در جلسه بسیار جالب توجه بود. سخنران جلسه در ادامه این بحث عنوان کردند که تاریخ می‌تواند ایده‌های بی‌شماری در اختیار فیلمنامه‌نویسان و کارگردانان قرار دهد و نکته مهم اینکه در روند نگارش فیلمنامه های تاریخی داشتن دانش تاریخی و آشنایی با متون و منابع تاریخی بیش از آگاهی از شیوه نگارش فنی فیلمنامه اهمیت دارد و دانشجویان و فارغ التحصیلان رشته تاریخ این توانمندی را به صورت بالقوه دارند و کافی است با آشنایی با فنون فیلمنامه نویسی دانش خودشان را در این عرصه به کار گیرند و از طریق آن تخصص‌شان در زمینه تاریخ را به ثروت و کارآفرینی تبدیل کنند. بیان مقدماتی درباره اصول اولیه فیلمنامه نویسی تاریخی قسمت دیگری از صحبت‌های پورحامدی در این جلسه بود و سعی شد روش اقتباس فیلمنامه های تاریخی از متون تاریخی تبیین شود. بنا بر توضیحات ایشان، روشن شد که فیلمنامه‌نویس باید ابتدا ایده‌ها را از منابع تاریخی شناسایی و استخراج کند و در مرحله بعد آن را با استفاده از تکنیک های نویسندگی و فیلم نامه نویسی بپروراند و تبدیل به درام کند.
در پایان بحث نیز سخنران تلاش کرد با اخذ ایده‌های تاریخی دانشجویان و حضار جلسه، با ذکر یک نمونه و مثال آنها را با روند و تکنیک‌های تبدیل ایده‌های برگرفته از تاریخ و متون تاریخی به فیلمنامه قابل استفاده آشنا سازد.