Breadcrumb

گزارش چهارمین نشست از سلسله وبینارهای مشترک گروه تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی دانشگاه الزهرا با بنیاد دایره‌المعارف اسلامی با موضوع «مرجع پژوهش در تاریخ و تمدن اسلامی: معرفی منابع مطالعاتی در کتابخانه بنیاد دایره المعارف اسلامی»

07 06 2022 00:00
کد خبر : 12353889
تعداد بازدید : 51
باسمه‌تعالی

چهارمین نشست از سلسله وبینارهای مشترک گروه تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی دانشگاه الزهرا با بنیاد دایره‌المعارف اسلامی با موضوع «مرجع پژوهش در تاریخ و تمدن اسلامی: معرفی منابع مطالعاتی در کتابخانه بنیاد دایره المعارف اسلامی» با حضور جمعی از استادان، دانشجویان و علاقمندان روز سه شنبه 10 خردادماه 1401در فضای اسکای روم برگزار شد. در ابتدا میزبان نشست، خانم دکتر زینب فضلی با اشاره به «کتاب» و «کتابخانه» به عنوان یکی از نمادهای تمدنی دورۀ اسلامی، اظهار داشتند نخستین مرکز و نهاد علمی مهم در تاریخ اسلام و تاریخِ تمدن اسلامی در اصل یک کتابخانه بود که با نامِ «بیت‌الحکمة» معروف و شناخته شده است. بعد از آن، در ادوار محتلف دارالکتب‌ها و خزانة‌الکتب‌ها یا همان کتابخانه‌های متعدد بزرگ و مشهوری در مناطق و شهرهای مختلف در سراسر جهان اسلام تأسیس شدند؛ این بدین معنی است که مسلمانان علاوه بر اینکه به کتابخوانی جهت آموزش علم و علوم توجه داشته‌اند، به کتاب نویسی و تولید کتب در علوم و فروع مختلف علمی نیز به همان میزان توجه داشته اند و در شکل‌گیری و گسترش تمدن اسلامی با تألیف و نگاشتن کتاب مشارکت داشته‌اند. ایشان در ادامه به دانشجویان بخصوص دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد و دکتری یادآور شدند که دسترسی داشتن به کتابخانه‌هایی که مجموعه کتابهای مربوط به تاریخ اسلام و تمدن اسلامی را یکجا گردآورده‌اند و در دسترس پژوهشگران این عرصه قرار می‌دهند، به معنی واقعی یک گنجینه است که از جمله این کتابخانه های تخصصی می توان به کتابخانه غنی بنیاد دایره المعارف اسلامی اشاره کرد.
در ادامه دکتر حسن سید عرب عضو هیإت علمی و مدیر کتابخانه و مرکز اطلاع‌رسانی بنیاد دایره المعارف اسلامی به معرفی کتابخانه بنیاد دایره المعارف اسلامی پرداختند و بیان کردند که این کتابخانه همزمان با تأسیس بنیاد دایره المعارف اسلامی در سال 1362 ایجاد شد و از آغاز تا امروز به دنبال فراهم آوردن منابع بوده و امروز دارای220 هزار جلد کتاب است که انتخاب این کتابها براساس انتخاب آگاهانه اعضای علمی بنیاد و نیز کتاب‌شناسان و کارشناسان کتابخانه بوده است که از آنها برای نوشتن مقالات دانشنامه استفاده می شود. معرفی ساختار سازمان کتابخانه بنیاد دایره المعارف اسلامی از دیگر محورهای بحث ایشان بود. دکتر سید عرب اظهار داشتند که این کتابخانه از چند واحد تشکیل شده است؛ از جمله واحد مجموعه سازی و واحد فهرست نویسی که این واحدها موظف به تهیه منابعی هستند که این منابع مورد استناد و ارجاع در مقالات دانشنامه قرار می گیرند و بعضی از منابع جهت آگاهی مؤلفان و پژوهشگران تهیه می‌شود. واحد مرجع و مراجعان که راهنمای پژوهشگران و اعضای هیات علمی برای دسترسی به منابع است. واحد کتابخانه دیجیتال که بخش قابل توجهی از منابع الکترونیک در این کتابخانه ذخیره و در اختیار پژوهشگران قرار می‌گیرد. واحد مقایسه منابع دایره المعارفی که تمام مدخل های دایره المعارف های مهم جهان از جمله دایره المعارف اسلام را استخراج، شناسایی و در اختیار کتابخانه قرار می‌دهد. دکتر سید عرب در پایان صحبت هایشان به سهم پژوهشی کتابخانه بنیاد در تولید دانشنامه جهان اسلام اشاره و از این مجموعه و همکاران این بخش به عنوان بازوی پژوهشی دانشنامه یاد کردند. بنا به گفته ایشان، کتابخانه بنیاد دایره المعارف اسلامی به‌تنهایی دانشنامه‌ای است که به‌صورت بالقوه اطلاعات خودش را در اختیار محققان، پژوهشگران و مراجعان قرار می دهد و سهم بسیار عمیقی در تولید یک اثر ملی با نام «دانشنامه جهان اسلام» دارد که تا کنون 30 مجلد آن چاپ شده است.
سخنران دوم جلسه خانم راضیه خجسته‌پور، مسئول منابع مرجع کتابخانه بنیاد دایره المعارف اسلامی بودند. ایشان در ابتدا با تقسیم بندی منابع مرجع به دو دسته به تعریف کتاب مرجع پرداختند و در ادامه انواع منابع مرجع موجود در کتابخانه بنیاد دایره المعارف اسلامی از جمله کتابشناسی‌ها، دایره‌المعارف‌‎ها، فرهنگنامه‌ها، زندگینامه‌ها، منابع جغرافیایی‌ها و منابع مرجع فوری معرفی و به ذکر نمونه هایی از هر کدام از این منابع مرجع پرداخته شد. خانم اسدی، مسئول واحد نشریات کتابخانه بنیاد دایره المعارف اسلامی دیگر سخنران این نشست تخصصی بودند. ایشان با اشاره به وجود حدود 3000 هزار مجله و نشریات ادواری در کتابخانه بنیاد، بیان کردند که این مجموعه یکی از غنی‌ترین آرشیوهای مجلات در بین کتابخانه‌های تخصصی و پژوهشی ایران به شمار می‌رود که مجلات فارسی و عربی آن بالغ بر 2348 عنوان و مجلات لاتین 483 عنوان است. در ادامه ایشان تعدادی از مهمترین مجلات فارسی، عربی و لاتین موجود در کتابخانه بنیاد را معرفی کردند.
در پایان این جلسه به پرسش حاضران پاسخ داده شد.