دانشگاه الزهرا، دانشکده الهیات

سخنرانی دکتر فاطمه ملبوبی در یش نشست همایش بین‌المللی هوش مصنوعی

21 12 2024 00:00
کد خبر : 14162450
تعداد بازدید : 33

در تاریخ 26 آذر 1403، ساعت 8 تا 12 پیش نشست همایش بین‌المللی هوش مصنوعی، فرهنگ و علوم اسلامی به همت انجمن علمی قرآن و حدیث دانشگاه الزهرا (س) و همکاری نهاد رهبری این دانشگاه به صورت مجازی با سخنرانی دکتر فاطمه ملبوبی برگزار شد. همزمان با سالروز وحدت حوزه و دانشگاه و هفته پژوهش، پیش نشست همایش بین‌المللی هوش مصنوعی، فرهنگ و علوم اسلامی به همت انجمن علمی قرآن و حدیث دانشگاه الزهرا (س) و همکاری نهاد رهبری این دانشگاه به صورت مجازی برگزار شد.
دکتر فاطمه ملبوبی مقاله‌ای با عنوان «نقد نظریات مدرن بازنمایی ذهنی بر اساس مبانی حکمت متعالیه ملاصدرا و کاربردهای آن در هوش مصنوعی» ارائه کردند. در این سخنرانی، ایشان به بررسی بازنمایی ذهنی به عنوان یکی از مفاهیم کلیدی در فلسفه ذهن و علوم شناختی پرداختند و ارتباط آن را با طراحی سیستم‌های هوش مصنوعی توضیح دادند.

ایشان در ابتدای سخنرانی، مفهوم بازنمایی ذهنی را معرفی کردند و توضیح دادند که این مفهوم به نحوه پردازش و تفسیر مفاهیم و ابژه‌های خارجی توسط ذهن اشاره دارد. بازنمایی ذهنی نقشی اساسی در تصمیم‌گیری، استدلال شناختی و شکل‌گیری دانش ایفا می‌کند. در حوزه هوش مصنوعی نیز بازنمایی‌ها چارچوبی برای ذخیره‌سازی و پردازش اطلاعات فراهم می‌کنند و امکان تعامل سیستم‌های هوشمند با محیط را فراهم می‌آورند.خانم دکتر در ادامه به نظریات مدرن بازنمایی ذهنی پرداختند. ایشان نظریه بازنمایی علّی را توضیح دادند که بر وجود رابطه علّی میان ابژه و حالت ذهنی تأکید دارد و از آثار افرادی همچون فرد درتسکه و جری فودور یاد کردند. سپس نظریه عملکردی بازنمایی را شرح دادند که معنا را ناشی از نقش و عملکرد بازنمایی‌ها در حل مسائل و تصمیم‌گیری می‌داند. در نهایت، به نظریه شباهتی اشاره کردند که بر شباهت ساختاری میان بازنمایی‌ها و ابژه‌های خارجی تأکید دارد، اما در عین حال به نقدهایی که از سوی فیلسوفانی مانند گودمن و فودور به این نظریه وارد شده است، پرداختند.

ایشان سپس به نقد این نظریات از منظر حکمت متعالیه ملاصدرا پرداختند و اصول بنیادین این حکمت را معرفی کردند. از جمله این اصول، اتحاد عاقل و معقول است که بیان می‌کند ادراک صرفاً مواجهه با تصویری منفصل از عینیت خارجی نیست، بلکه نفس با مفهوم معقول متحد می‌شود. اصل دیگر، علم حضوری است که نشان می‌دهد بخشی از معرفت به صورت بی‌واسطه و حضوری نزد نفس وجود دارد و نیازی به روابط علّی یا شباهتی ندارد. همچنین، ایشان به تجرد نفس و مراتب وجودی ادراک اشاره کردند که ادراک را فراتر از یک فرآیند مادی و فیزیکی می‌داند. ملاصدرا با تأکید بر اصالت وجود و تشکیک وجودی، معنا را به عنوان انکشاف مراتب وجودی تبیین می‌کند، در حالی که نظریات مدرن معمولاً آن را در سطح رابطه‌های علّی، عملکردی یا شباهتی محدود می‌سازند.در بخش پایانی سخنرانی، به ارتباط این مباحث با هوش مصنوعی پرداختند و توضیح دادند که اصول حکمت متعالیه می‌توانند افق‌های جدیدی در طراحی سیستم‌های هوشمند بگشایند. به گفته ایشان، سیستم‌های هوشمند برای پردازش بهتر اطلاعات و تعامل معنادار با محیط نیازمند نوعی تعمیق معنایی هستند که فراتر از علّیت، عملکرد یا شباهت صرف باشد. این رویکرد می‌تواند با الهام از دیدگاه‌های ملاصدرا و تأکید بر ابعاد وجودی و حضوری بازنمایی، به درک عمیق‌تر مفاهیم و تعامل بهتر سیستم‌ها با محیط کمک کند.